بحران آرامش در دنیای مدرن/ تفاوت اسلام و مسیحیت در نگاه به دنیا

به گزارش بهداشت نیوز حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در مسجد دانشگاه امیرکبیر با گرامیداشت یاد شهدای مقاومت و خدمت و با اشاره به ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها)، اظهار کرد: یکی از درس‌های بزرگی که می‌توان از اهل بیت عصمت و طهارت و از مکتب فاطمی بهره‌مند شد، استفاده از ادعیه آن بزرگواران است. اهل بیت در معارف الهی، در حوزه‌های هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، جهان‌شناسی و حتی طبیعت‌شناسی مباحث عمیقی مطرح کرده‌اند.

معارف عمیق در کلام اهل بیت
وی ادامه داد: در فرمایشات اهل بیت، از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) تا سایر ائمه (علیهم‌السلام)، مباحث گسترده و عمیقی وجود دارد که معمولاً بزرگان ما سعی کرده‌اند در آثار معارفی و معرفتی خود از این آموزه‌ها بهره ببرند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها)، علاوه بر مباحث معرفتی، دعاهایی دارند که کمتر به آن پرداخته شده است. یکی از مجموعه‌های دعاهای ایشان، ادعیه روزهای هفته است؛ از دعای شنبه تا دعای جمعه. برای نمونه، در دعای روز شنبه، حضرت می‌فرمایند: اللهم افتح لنا خزائن رحمتک. یعنی: «خدایا! گنجینه‌های رحمتت را بر ما بگشا.» حال، گنجینه رحمت چیست؟

استاد خسروپناه ادامه داد: وقتی می‌گوییم «خدایا، رحمتت را نازل کن»، ممکن است این رحمت در قالب علم، فرزند خوب یا سایر نعمت‌ها باشد. اما گنجینه رحمت، یعنی آن رحمت خالص و ارزشمندی که هیچ نقصی ندارد. وقتی گنجینه‌ای گشوده می‌شود، انسان می‌تواند از جواهرات و ثروت‌های آن بهره‌مند شود. این دعا نشان می‌دهد که حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) از خداوند، نه فقط رحمت، بلکه گنجینه‌های ناب رحمت را طلب می‌کنند و این عمق معرفتی ادعیه را نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: این خواسته حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) به‌معنای دسترسی به آن گنجینه‌ای است که نه‌تنها به شخص عطا می‌شود، بلکه توانایی بخشیدن به دیگران نیز در آن گنجانده شده است. ایشان از خداوند می‌خواهند که درِ این گنجینه‌ها را برای بندگانش بگشاید تا علاوه بر بهره‌برداری شخصی، بتوانند دیگران را نیز از رحمت الهی برخوردار کنند.

تأکید بر رحمت الهی در ادعیه
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) در ادامه دعا می‌فرمایند: اللهم افتح لنا خزائن رحمتک، و ارحمنا برحمتک. ایشان بار دیگر تکرار می‌کنند که خداوند، رحمت خالص خود را بر بندگانش نازل کند، حتی اگر بنده شایسته آن نباشد. این درخواست نشان‌دهنده عمق معرفت و امید به فضل الهی است.

استاد خسروپناه بیان کرد: گاهی انسان به‌دلیل اعمال نیک خود، مانند احترام به والدین یا کمک به دیگران، مستحق رحمت الهی می‌شود. اما در بسیاری موارد، رحمت خداوند به بنده‌ای می‌رسد که حتی شایستگی آن را ندارد. اینجاست که حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) از خداوند می‌خواهند که رحمتش را بی‌دریغ و بدون در نظر گرفتن استحقاق عطا کند. در بخش دیگری از دعا، حضرت می‌فرمایند: لا تعذبنا بعدها فی الدنیا و الآخره. یعنی رحمتی که از خداوند طلب می‌کنند، رحمتی است که پس از آن، بنده دچار عذاب دنیوی یا اخروی نشود.

وی با اشاره به پیشرفت‌های علمی و فناوری عنوان کرد: زندگی انسان‌ها نسبت به گذشته بسیار آسان‌تر شده است. در گذشته، سفرها سخت و طولانی بودند و برای کوچک‌ترین بیماری‌ها افراد با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌شدند. اما اکنون با پیشرفت‌های علمی، انسان‌ها به آسایش بسیاری دست یافته‌اند.

بحران آرامش در دنیای مدرن
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: با وجود این آسایش، آرامش انسان‌ها کاهش یافته است. آمارها نشان می‌دهند که هرچه تمدن مدرن‌تر شده، نیاز به روان‌پزشکان و روان‌شناسان بیشتر احساس می‌شود. انسان‌ها با مشکلات روانی، خودکشی، و بحران‌های متعدد روبه‌رو هستند. برای نمونه، برخی کشورها حتی وزارتخانه‌ای به نام «وزارت تنهایی» تأسیس کرده‌اند تا با بحران تنهایی مقابله کنند. اما چرا این بحران‌ها رخ می‌دهد؟ آیا این افراد از رحمت‌های دنیاوی بهره‌مند نشده‌اند؟ مشکل اینجاست که رحمتی که بهره‌برداری از آن عذاب و مشکلاتی به‌دنبال داشته باشد، رحمت خالص الهی نیست.

رزق حلال و تأثیر آن بر تربیت
استاد خسروپناه اضافه کرد: حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) از خداوند طلب می‌کنند: و ارزقنا من فضلک الواسع رزقاً حلالاً طیبا. یعنی: «خدایا، از فضل گسترده‌ات رزقی حلال و پاک به ما عطا کن.» رزق حلال تأثیر عمیقی بر تربیت فردی و اجتماعی دارد. خانواده‌هایی را می‌بینیم که با وجود شرایط اقتصادی ساده، فرزندانی موفق و اثرگذار تربیت کرده‌اند. در مقابل، خانواده‌هایی با ثروت فراوان، فرزندان سالم و مفید نداشته‌اند. این تفاوت ناشی از نقش رزق حلال در زندگی است. حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) در این دعا نشان می‌دهند که رزق حلال، کلید آرامش و تربیت صحیح است. بنابراین، اگر بخواهیم مشکلات اجتماعی مانند طلاق، فساد، و سایر آسیب‌ها را کاهش دهیم، باید به تأمین رزق حلال در زندگی افراد توجه کنیم.

نقش رزق حلال در تربیت و آرامش اجتماعی
وی ادامه داد: گاهی اوقات، ما برای حل مشکلات اجتماعی اقدام به قانون‌گذاری و تدوین اسناد مختلف می‌کنیم، اما تأثیر واقعی دیده نمی‌شود. چرا؟ چون ریشه اصلی مشکلات در جای دیگری است. ما از دوران پیش‌دبستانی تربیت درست را جدی نگرفته‌ایم. همچنین به موضوع مهم رزق حلال در زندگی والدین و فرزندان بی‌توجه بوده‌ایم. رزق حرام اثرات مخربی بر زندگی انسان دارد. این اثرات نه‌تنها بر پدر و مادر، بلکه بر تربیت فرزندان نیز تأثیر می‌گذارد. حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) در دعای روز شنبه از خداوند طلب می‌کنند: ورزقنا من فضلک الواسع رزقاً حلالاً طیبا. این جمله نشان‌دهنده اهمیت رزق حلال و پاک برای زندگی انسان است.

توحید و شکرگزاری؛ اساس آرامش معنوی
دبیر  شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) در ادامه دعا می‌فرمایند: ولا توحوجنا ولا تفقرنا الی احدٍ سواک. یعنی: «خدایا ما را محتاج غیر خودت نکن.» این درخواست از خداوند، برای حفظ توحید در زندگی انسان است. زیرا هرگاه انسان نیاز خود را به دیگری احساس کند، گرفتار شرک خفی می‌شود و توحید خود را از دست می‌دهد. گاهی افراد می‌گویند: «اول خدا، بعد تو.» این جمله نیز نوعی شرک خفی است، زیرا در توحید حقیقی، همه چیز به خداوند بازمی‌گردد. این مسئله به این معنا نیست که اسباب و وسایل نباید مورد استفاده قرار گیرند، بلکه اسباب باید در مسیر الهی و به‌عنوان واسطه عمل کنند، نه هم‌تراز با خداوند.

وی افزود: حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) همچنین می‌فرمایند: و زدنا لک شکراً یعنی: «خدایا شکرگزاری ما را افزون کن.» این درخواست نشان‌دهنده اهمیت شکرگزاری در تقرب به خداوند است. انسان باید بداند که همه چیز، حتی فقر او، به خداوند بازمی‌گردد. در این دعا، حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) از خداوند می‌خواهند که فقر را به‌عنوان یک حقیقت درک کنیم: زدنا لک فقراً و فاقتاً. اما منظور از این فقر، نیاز واقعی انسان به خداوند است، نه فقر مادی. انسان باید بداند که همه موجودات، در برابر خداوند، وجود رابط هستند و همه چیز به او وابسته است.

تفاوت اسلام و مسیحیت در نگاه به دنیا
وی با اشاره به تفاوت دیدگاه های اسلام و مسیحیت گفت: اسلام و مسیحیت دیدگاه‌های متفاوتی به دنیا دارند. در تاریخ مسیحیت، به‌ویژه در قرون وسطی، کلیسا به مردم می‌آموخت که هرچه در دنیا بدبخت‌تر باشند، آخرت بهتری خواهند داشت. این نگاه باعث شد که مردم دنیا را رها کرده و به‌نوعی از پیشرفت و آبادانی بازبمانند. رنساس، واکنشی به این طرز فکر بود و باعث شد انسان‌گرایی و سکولاریسم جایگزین ایمان‌گرایی کلیسایی شود. اما اسلام چنین دیدگاهی ندارد. در اسلام، دعا این‌گونه است: ربنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة. یعنی: «خدایا، هم در دنیا به ما خیر عطا کن و هم در آخرت.»

نمونه‌ای از آبادانی در تاریخ اسلام
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) نمونه‌ای از نگاه اسلامی به آبادانی دنیا هستند. ایشان با وجود ساده‌زیستی شخصی، توانستند اموال بسیاری را در مسیر آبادانی و کمک به دیگران به کار بگیرند. از قدرت اقتصادی و نظامی خود برای آزاد کردن حضرت لوط و دیگر مظلومان استفاده کردند و مناطق وسیعی را آباد کردند.

استاد خسروپناه بیان کرد: اسلام دینی است که به آبادانی دنیا و رشد علمی و اقتصادی اهمیت می‌دهد، اما همه این‌ها باید در مسیر رضایت خداوند باشد. آبادانی دنیایی که انسان را از خداوند دور کند، مطلوب نیست. دعاهای حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) به ما نشان می‌دهند که چگونه می‌توان هم دنیا را ساخت و هم به توحید و معنویت پایبند بود.

دنیایی که خداوند از ما روی برنگرداند
وی افزود: حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) در دعای روز شنبه می‌فرمایند: اللهم انا نعوذ بک ان تزوی وجهک عنی حالا. یعنی: «خدایا، از تو پناه می‌برم که رویت را از ما برگردانی.» این نشان می‌دهد که درخواست آبادانی دنیا باید همراه با حفظ ارتباط با خداوند باشد. دنیایی که آبادانی ظاهری داشته باشد اما باعث شود خداوند از انسان روی برگرداند، دنیای مطلوبی نیست. انسان زمانی آرامش واقعی را می‌یابد که عشق به خداوند را تجربه کند. دعاها، علاوه بر ثوابی که دارند، انسان‌ساز هستند و ارتباط معنوی با خداوند را تقویت می‌کنند.

قدرت ایمان در مبارزه
استاد خسروپناه اضافه کرد: این ارتباط با خدا و ایمان عمیق، همان نیرویی است که در طول تاریخ مؤمنان را در سخت‌ترین شرایط یاری کرده است. برای مثال، در دوران دفاع مقدس، امکانات ما در برابر رژیم بعث عراق بسیار محدود بود. از سلاح گرفته تا لباس و حتی سیم برای پلاک‌ها، همه چیز کم بود. بسیاری از عملیات‌ها تنها با هدف به دست آوردن سلاح‌های غنیمت انجام می‌شد. با این حال، این ایمان به خدا و احساس وابستگی به او بود که به رزمندگان قدرت می‌داد.

نمونه‌ای از ایثار و ایمان در مقاومت لبنان
وی با بیان اینکه امروز نیز همین ایمان را در نیروهای حزب‌الله لبنان می‌بینیم، گفت: در جنگ ۳۳ روزه، با وجود تمام امکانات پیشرفته رژیم صهیونیستی، آنها تنها توانستند چند کیلومتر پیشروی کنند. پس از شهادت رهبرانشان، حزب‌الله با تکیه بر ارتباط با خداوند و ایمان راسخ توانست مقاومت کند. شهید سید حسن نصرالله نقل می‌کرد که در یکی از سخت‌ترین دوره‌های مقاومت، به توصیه رهبر انقلاب، وقت‌هایی را برای راز و نیاز با خداوند اختصاص داده و به آرامش دست یافته است. این ارتباط عمیق با خداوند است که قدرت و توان ادامه مسیر را به انسان می‌دهد.

استاد خسروپناه ادامه داد: حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) در طول زندگی خود، نمونه‌ای از ارتباط عمیق با خدا و ایثار برای دین بودند. از دوران کودکی، حامی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بودند و در سخت‌ترین شرایط، کنار ایشان ایستادند. اما برخی از اصحاب پیامبر، بعد از رحلت ایشان، به خانه حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) حمله کردند و ظلم‌های بزرگی را به ایشان روا داشتند. مظلومیت حضرت زهرا تا لحظه وفات ادامه داشت. وصیت کردند که شبانه و مخفیانه دفن شوند تا کسی بر مزارشان حضور نیابد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در لحظه دفن، بازوی کبود و پهلوی شکسته حضرت زهرا را دیدند و این صحنه قلب ایشان را شکست. حضرت علی (علیه‌السلام) تا لحظه دفن، اشک می‌ریختند و پس از آن نیز به وصیت حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) عمل کردند تا مزار ایشان گمنام باقی بماند.

وی عنوان کرد: دعاها و زندگی حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) به ما می‌آموزد که دنیا باید آباد شود، اما آبادانی‌ای که همراه با حفظ توحید، شکرگزاری، و عشق به خداوند باشد. دنیایی که انسان را از خدا دور کند، هرگز آرامش واقعی به همراه نخواهد داشت. ایمان، فقر الی الله، و توکل به خداوند است که انسان را در مسیر زندگی مقاوم و موفق می‌سازد.